Bu Blogda Ara

22 Kasım 2012 Perşembe

Çocuk Oyun Alanı Tasarımı ve Sürdürülebilirlik Kriterleri



Çocuk oyun alanları sürdürülebilir felsefenin benimsenmesi açısından önemli mecralardan biridir. Bu mekanlar gelecek nesillerin vakitlerini geçirdikleri ve eğlenirken öğrendikleri alanlardır. Akıllıca planlanan ve kullanılan çevrede büyüyen çocuklar gelecekteki olanaklarını da daha akıllıca kullanacaklardır. Çocuklara doğal çevrede olma ve üzerinde hareket etme fırsatı verilerek, onlara çevrenin değerini bilmeleri ve ona önem vermeleri gerektiği öğretilebilir.  Aksi taktirde yeşil olmaktan yoksun üretilmiş ekipmanlar ile oyun alanları oluşturarak bu yapılamaz.

Ayrıca dış mekan oyun deneyimleri depresyon, raşitizm, obezite, düşük kas tonusu, düşük kemik yoğunluğu, yetersiz kaba motor koordinasyonu, diyabet, kalp hastalıkları ve erken ölüm ile mücadele etmede çok önemlidir. Okullarda (özellikle okul öncesi eğitim) dış mekan oyun alanlarında, kapalı ve açık mekan arasındaki doğrudan erişim sınıftaki öğrenme ortamını genişletir. Çocukların iç mekan ortamları kadar destekleyici ve sağlıklı dış mekan ortamlarına ihtiyaçları vardır. 

Çocuk oyun alanı tasarımında nelere dikkat etmeli  ve sürdürülebilirlik kriterleri nelerdir?

. Çocuklar için oyun alanı tasarlarken hazır üretimler kullanmak  yerine bir tasarımcı veya danışman ile çalışmak daha doğrudur.

. Tasarım süreci için yeterince vakit ayrılmalıdır. (Ülkemizde tüm projeler düne yetişmek zorundayken bunu başarmak ayrıca bir çaba gerektirecektir.)
. Oyun alanının yer seçimine önem verilmelidir. Çocukların evlerinin yakınında oynamak için alanlara ihtiyaçları vardır.
. Güvenli olmalıdır. Oyun alanlarının tasarımındaki hatalar, yanlış zemin malzemesi seçimi, hatalı yerleşim düzenine sahip oyun elemanları ve bakımsızlığı gibi konulardan kaynaklanan kazaları engellemek için önlem alınmalıdır.

. Engelli/engelsiz herkes için erişilebilir olmalıdır.

. Farklı yaşlardaki çocukların birlikte oynamalarına olanak sağlamalıdır.

. Oyun alanının sürekli kullanım basıncına dayanabilecek nitelikte olması gerekir.

 . Oyun değerini arttırdığı için, arsa çevresinde ve içinde zeminde kot farkları yaratmaya olanak sağlanmalıdır.

 . Dış mekan oyun alanı tasarlarken çocukların doğaya ihtiyaç duymalarının nedeni, doğallaştırılan alanlar tasarlamak için kaynaklar, konuyla ilgili standartlar, öğretmenlerin ve çocukların tasarım sürecine dahil olmaları gibi konular gözden geçirilmelidir. 

. Çocukların gelişimine uygun, ihtiyaçlarıyla buluşan ekipmanlar seçilmeli ve farklı tip oyunlar için alanlar oluşturulmalıdır. Okullar (özellikle okul öncesi) için düzenlenen dış mekan oyun alanlarında bir de depolama alanı düşünülmesi gerekir.

. Dış mekan oyun alanları bitkileri, gölge için ağaç ve çalılıkları, saklanma, toplanma ve inceleme, kum, su, sanat, müzik, sosyalleşme için mekanlar, bisiklet sürme ve kaba motor hareket serbestliği içermelidir. Ayrıca oyun alanında doğal elemanlar kullanılması önemlidir; su, toprak, kum, kütük, kaya vb'den faydalanılabilir. 

. Çocukların çevrelerini keşfetmeleri için hafif riskler alabilecekleri, oynayacakları, oyalanacakları ve sağlıklı bir çocukluğun tadını çıkarmalarına olanak sağlayacak şekilde oyun alanları tasarlanmalıdır. Çocuklar ile doğa arasında yeniden bir  iletişim sağlanmalıdır.

 . Oyun alanlarında kullanacak bitkiler hızlı büyüyen, dirençli, yerel türlerden tercih edilmelidir. Zehirli, dokununca rahatsız edici şekilde dikenli, iğneli keskin kenarlı yaprakları olan bitkilerden kaçınılmalıdır.
. Sürdürülebilir bir oyun alanı malzeme ve kaynak kullanımında etkin, duygusal ve fiziksel açıdan sağlıklı olmalıdır.

. Bir oyun alanı sürdürülebilirliğini ve uygun bir şekilde devamlılığını sağlarken, değişime ve gelişime izin vermelidir.

. Tasarımda ve kurguda var olan doğal elemanların muhafaza edilmesine dikkat edilmelidir.

. Sürdürülebilir oyun alanları için belirli alanlarda uzun ot bırakma gibi  bakım rejimi, yarasa kutuları ve kuş yuvası kutuları yerleştirme, kır çiçekleri meraları, çeşitli bitkilendirme gibi habitat oluşturma veya doğal ortamı iyileştirme yoluyla biyo-çeşitliliği arttırmak önemlidir.
. Herhangi bir su elemanı kullanan oyun alanının su temininde kendi kendine yetebilir olmasına dikkat edilmelidir ve su kullanımının sürdürülebilirliği gözden geçirilmelidir: Ne kadar su kullanılacak?, Su kaynağı ne olacak (kuyu vs)?, Geri dönüşümü sağlanabilecek mi?; Kesin olarak istenilen şeye karar vermek için bir fayda maliyet analizi yapılmalı, genellikle ne kadar karmaşık bir sistem o kadar kurması ve bakımı da pahalı  bir sistem olacağı gözardı edilmemelidir.

. Bütün peyzaj tasarımında olduğu gibi oyun alanları için de malzeme özellikleri ve seçiminin sürdürülebilirliği düşünülmelidir. Kullanılacak zemin kaplama malzemesinin geçirimli veya geçirimsiz olmasına ve bunların proje genelindeki oranlarına da dikkat edilmelidir.

. Aydınlatma tasarımında, enerji kullanımı ve ışık kirliliği konusundaki etkilerine dikkat edilmelidir.

. Oyun alanlarında çocukların rüzgar, güneş vb. yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan çeşitli eğlenceli tasarımlar aracılığıyla temiz enerjiyi öğrenmeleri sağlanabilir. Mesela, çocukların güneş panellerini farklı açılara ayarladıkça bir "optik illüzyonun" değişen hızlarda döndüğünü görmelerini sağlamak gibi.

. Çevreye pozitif etkisi olabilecek herhangi bir durum tasarım aşamasında hedeflenen bir unsur olabilir. Mesela su toplama ve su akışını yavaşlatmaya yönelik tasarım öğeleri ile hem kendi ihtiyacı olan suyu toplamak ve hem de kanalizasyon yükünü azaltmak gibi.

Sürdürülebilirlik, çevre üzerinde net olumsuz etkiye sahip olmaksızın bir şeyi oluşturma, kullanma ve süresiz olarak devamını sağlama yeteneğidir. Yeşili korumada önemli olan sırf dikkat çekmek için yapılan 'yeşile boyama' vb. anlayışları geride bırakmak ve sürdürülebilirliğin esas anlamını ve özünü kavramaktır.


http://www.spacesforchildren.com/
http://www.whitehutchinson.com/children/sustainableinstitute.shtml
http://www.greenstonedesign.co.uk/sustainable-playgrounds.html
http://www.freeplaynetwork.org.uk/pubs/index.html
http://www.freeplaynetwork.org.uk/pubs/design-for-play.pdf
http://naturalplay.files.wordpress.com/2010/07/naturalplay_infopacket_small.pdf















Paylaşmak isterseniz:
​

1 yorum :

Kaydol: Kayıt Yorumları ( Atom )